U Platona, teologia piękna pdgrywa fundamentalną rolę: zdumienie pięknem rozbudza w człowieku wspomnienie o swoim początku pochodzącym od Boga i pomaga mu stopniowo zwracać się w Jego stronę. Kościół pierwotny, głosząc wcielenie Boga, objawia iż „piękno” przybrało się w śmiertelne ciało.:
«Była światłość prawdziwa... a Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas. I oglądaliśmy Jego chwałę, chwałę, jaką Jednorodzony otrzymuje od Ojca, pełen łaski i prawdy» [1]
Psalm 45 wypełnił się:
«Tyś najpiękniejszy z synów ludzkich, wdzięk rozlał się na twoich wargach...» [2]
Piękno przybiera skandaliczne obrazy:
«Zmysłowa natura…
i wśród upadłych liści doświadcza rozkładu odchodzącego życia…
tutaj gdzie lata są niepomyślne i dobre» [3]
«Ta dopiero jest kością z moich kości i ciałem z mego ciała.» [4]
Kiedy Mojżesz przyprowadził naród pod Górę Synaj, gdzie mieli otrzymać Torę, Pismo Święte i tradycja rabinistyczna przedstawiają to spotkanie jako nowe małżeństwo między Bogiem i swoim ludem. Poprzez oczyszczające obmycie [5] lud, pełen chorób, wad i brzydoty, spowodowanych grzechem i niewolą, zostaje przybrany w pierwotne piękno Ewy: rabini pisali że:
«niewidomi wzrok odzyskują, chromi chodzą, trędowaci zostają oczyszczeni, głusi słyszą,…»
Bóg, widząc piękno nowej Ewy, może zawołać wraz z Adamem:
«Zaprawdę jesteś ciałem z mego ciała.»
Ten sam język mówiący o pięknie, został użyty w Pieśni nad Pieśniami, dla opisania miłości Boga do swojego ludu:
«Jak piękna jesteś, przyjaciółko moja, jakże piękna. Oczy twe jak gołębice» [6]
Janowi Chrzcicielowi, pytającemu o mesjaństwo Jezusa, Chrystus odpowiada słowami proroka Izajasza:
«Idźcie i oznajmijcie Janowi to, co słyszycie i na co patrzycie; niewidomi wzrok odzyskują, chromi chodzą, trędowaci zostają oczyszczeni…» [7]
W Kościele pierwotnym, ikonografia była świadectwem wcielenia: oblicze Chrystusa może być przedstawione, ponieważ Bóg przybrał nasze ciało.
Kontemplacja piękna oblicza Chrystusa, budzi w człowieku, jego prawdziwą naturę: chrześcijanin poprzez chrzest staje się nowym człowiekiem, pokazując światu prawdziwą miłość, to znaczy miłość do nieprzyjaciół, miłość aż do oddania swego życia dla drugiego.
«My wiemy, że przeszliśmy ze śmierci do życia, bo miłujemy braci.» [8]
Właśnie dlatego istnieje ścisły związek, między pięknem i ewangelizacją: piękno oblicza Chrystusa objawia się w pięknie wspólnoty chrześcijańskiej, w żywym ciele Chrystusa. I to właśnie wspólnota, objawia piękno natury Boga w jedności i przebaczeniu. Jezus nauczał:
«Kto Mnie zobaczył, zobaczył także i Ojca.» [9]
I tak, kto widzi wspólnotę chrześcijańską, gdzie istnieje miłość do nieprzyjaciół, widzi obraz Chrystusa.
Na przestrzeni wieków, Kościół zawsze dostrzegał związek między pięknem i ewangelizacją i to Kościół był największym odbiorcą piękna. Wszystko odzwierciedla piękno Chrystusa, piękno wspólnoty i jedności braterskiej. Ewangelizacja słowian, w dużej mierze, dokonała się poprzez piękno liturgii, obrazów i pieśni.
Niestety w ostatnich latach, także wewnątrz Kościoła, przeważa opinia o przewadze użyteczności nad pięknem. I to redukuje miejsca spotkań i życia wspólnot do swykłych salek zgromadzeniowych.
To właśnie dziś, tak jak nigdy, koniecznym i pilnym jest, aby odnowić budowle kościelne. Odpowiedzią na globalną wioskę, (global village) Mc Luhan’a, wielkie miasto i jednokulturowość, jest parafia, stająca się „niebiańską wioską”. Społeczny wzór, bardziej ludzki, zdolny tworzyć przestrzeń dla nowej kultury miłości. Zgromadzenie eucharystyczne faworyzujące aktywne uczestnictwo wiernych. Istnienie wspólnoty z katechumenium, złożonym z sal do celebracjii liturgicznych w małych wspólnotach.
Projekt Domus Galilaeae oraz namiot, w którym Ojciec Święty odprawił Eucharystię, 24 marca 2000 roku, na Górze Błogosławieństw, są próbą ponownego odkrycia architektury i ikonografii, mającym pomagać na nowo wprowadzać piękno w życie Kościoła.
Przypisy
[1] Jn. 1,3 ; Biblia Jerozolimska, ed. Pallottinum.
[2] Ps. 45,2 ; Biblia Jerozolimska, ed. Pallottinum.
[3] Giacomo Leopardi, Inno alla sua donna.
[4] Rdz. 2,23 ; Biblia Jerozolimska, ed. Pallottinum.
[5] Wj. 19,10-14 ; Biblia Jerozolimska, ed. Pallottinum.
[6] PnP. 4,1; Biblia Jerozolimska, ed. Pallottinum.
[7] Łk. 7,22-23; Biblia Jerozolimska, ed. Pallottinum.
[8] 1Jn. 3,14; Biblia Jerozolimska, ed. Pallottinum.
[9] Jn. 14,9; Biblia Jerozolimska, ed. Pallottinum.